Tilpassa opplæring

-------------------------
Revidert 30.04.08

Tilpassa opplæring er noko som er komen skikkeleg på bana no i seinare tid. Det har vel aldri vore meir diskutert som no, sjølv om Johan Amos Comenius snakka om dette allereie på 1600 talet.

Når me snakkar om tilpassa opplæring er det mange som koplar dette til spesialundervisning. Desse to tinga er litt forskjellige. Dersom eg har forstått det rett handlar spesialundervisning meir om elevar som har absolutte spesielle behov, gjerne ”paragrafelevar” som mange seier i daglegtalen. Altså, elevar som ikkje kan ta god nok nytte av vanleg undervisning. Her blir midlar som skulen får nytta for å gi desse elevane den undervisninga og oppfølginga som dei treng. Tilpassa opplæring er noko som lærarane er pålagde å gjennomføra. Dette går ut på å sjå den enkelte elev og at alle elevane i ein klasse skal få undervisning og oppgåver som er tilpassa deira nivå. Det er kanskje lett å tenkja at tanken med dette er at elevar som ligg under gjennomsnittet skal få ein moglegheit til henga med. Men her er det og veldig viktig å ta vare på dei flinke elevane. Desse elevane har rett på litt utfordringar dei og.

Lærarane er altså pålagde å leggja til rette for tilpassa opplæring. Det er det styringsdokumentet opplæringslova som seier noko om. LK06 er og eit viktig styringsdokument som skulen og læraren skal fylgja. Læreplanen inneheld ei mengd med kompetansemål, som seier noko om kva elevane skal kunna etter dei forskjellige årstrinna. Desse måla er det læraren og ikkje elevane som skal ha kjennskap til. Elevane kan få omformulerte mål, slik at dei veit om dei har nådd målet eller ikkje, og at dei veit kva målen inneberer.

Sjølv om det kan høyrast lett ut, er det vanskeleg å få til tilpassa opplæring i skulen. Som lærar er du ofta den einaste læraren saman med ein klasse på kanskje 25. Då er det ikkje like enkelt å passa på at alle elevane dine får undervisning på sitt nivå. Dessutan krev det nok ein del ekstra tid med forberedingar. Men noko som eg synes at ein lærar alltid bør gjera det er å variera undervisninga. Dersom ein lærar varierer måten han/ho underviser på, er sjansen større for at fleire elevar har fått jobba på ein måte som dei trivest med. Og dermed har fleire elevar fått opplevd meistring i løpet av skuledagen, noko eg ser på som veldig viktig.

Det sosiokulturelle synet meiner og at undervisninga skal vera tilpassa. Vygotsky og hans proksimale utviklingssone seier at undervisninga skal ikkje vera på elevane sitt nivå, men det skal leggast litt høgare, slik at elevane skal kunna ha noko å strekkja seg etter. Nivået må sjølvsagt heller ikkje leggast så høgt at det ligg utanfor barnas rekkevidde. Dette nivået som elevane skal strekka seg etter må sjølvsagt vera ulik frå elev til elev, sidan alle elevar er forskjellige og ligg på ulike nivå i utgangspunktet= tilpassa opplæring. (Imsen 2005)

På slutten av pedagogikk økta, hadde me eit kortgruppearbeid. Oppgåva var: ”Skisser (konkret) fire moglege måtar å gjennomføra tilpassa opplæring på” og ”Velg ein av dei og planlegg eit undervisningsopplegg der det vert teke omsyn til nivå, fag, gruppe”. Eg var på gruppa saman med Mariann, Franny, Grethe og Cato. Dei fira måtane å gjennomføra tilpassa opplæring på som me fann var:

1. Nivåinndeling. Her tenkte me meir konkret gruppeundervisning der klassen td. blir delt inn i tre og får undervisning og oppgåver på sitt nivå. Det som er mindre bra med denne metoden er at det set krav til fleire enn ein lærar, og ein må ha fleire rom til disposisjon.

2. I.U.P. Dette er noko som eg har høyrt at Langeland skule har byrja med, men eg har ikkje vore borti det sjølv i praksis. Elevane jobbar her med individuelle mål som dei skal nå.

3. Leselystprosjekt. Noko som dei og held på med på Langeland skule i femte klasse. Elevane vel bøker som dei skal lesa. Bøkene har fire forskjellige nivå, og elevane vel det nivået som dei klarar. Etter boka er lest, får dei oppgåver knytta til bokas innhald.

4. Elevbedrift. (me valte og denne som utgongspunkt til den siste oppgåva.) For å laga ei godt elevbedrift må elevane:
a. Laga og gjennomføra ein markedsundersøkelse.
b. Oppretta ein konto
c. Registrera seg i Brønnøysund.
d. Laga stillingsannonser der elevane må tenkja etter kva eigenskapar ein må ha for å vera kvalifisert til den aktuelle stillingen. (Stillingane kan vera: dagleg leiar, innkjøpssjef, økonomisjef, salssjef, produksjonssjef ol.)
e. Søkja etter jobb. Då må eleven skriva skriva søknad og så gå på intervju.
f. Laga menyar, kanskje på fleire språk?
g. Elevbedrifta må ha jamne møter, og det må skrivast referat frå dei.

Ved å ta i bruk elevbedrift, kan ein klara å fletta inn dei fleste fag. Det er og lett å få til tilpassa opplæring, ettersom læraren gir ut stillingane. Det er mange oppgåver som skal gjerast i ei bedrift, og desse har mange ulike nivå. Dessutan er dette noko som gruppa skal stå saman om, og derfor må dei læra av kvarandre.